Beyin şişinin hər növü xərçəng deyildir. Beyin şişləri yaxşı xasiyyətli (benign) və ya pis xasiyyətli (bədxassəli)..
Beyin şişinin hər növü xərçəng deyildir. Beyin şişləri yaxşı xasiyyətli (benign) və ya pis xasiyyətli (bədxassəli) olmaq üzrə iki qrupdan ibarətdir:
1- Yaxşı xasiyyətli (Benign) beyin şişlərində xərçəngli hüceyrə tapılmaz.Ümumən bu şiş əməliyyatla alınır və çox nadir hallarda təkrar yarana bilər. Benign beyin şişlərinin sərhədləri və kənarları dəqiq olaraq görünməkdədir.Ətraflarındakı sağlam toxumalara sıçrayış etməz və bədənin digər hissələrinə yayılmazlar. Lakin bu vəziyyət, benign şişlərin tamamilə zərərsiz olduğu anlamına gəlmir. Benign şişlər bəzi hallarda , beynin həssas bölgələrinə təzyiq edərək ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilərlər.Bədənin digər hissələrindəki benign şişlərdən fərqli olaraq beyindəki benign şişləri, zaman zaman həyati təhlükəyə səbəb ola bilərlər. Çox nadir hallarda, benign beyin şişləri, zamanla bədxassəli şişə çevrilə bilər.
Pis xasiyyətli (Malign, xəbis) beyin şişlərində xərçəngli hüceyrələr olur
2 -Bədxassəli beyin şişləri ümumiyyətlə daha təhlükəlidir və həyati təhlükə meydana gətirərlər.Bədxassəli şişlər sürətlə böyüyərək, ətraflarındakı sağlam toxulara yayılmaya meyllidirlər. Nadir hallarda xərçəng hüceyrələri bədxassəli beyin şişinə ayrılaraq beynin digər hissələrinə, onurğaya, hətta bədənin digər yerlərinə yayıla bilirlər (metastaz).Bəzi hallarda , bədxassəli şişlər sağlam toxulara sıçrayış etməz ya da yayılmaz. Şiş, bir toxu təbəqəsi, kəllə sümüyü, ya da başdaki başqa bir quruluşun içində mədudlaşaraq, qapalı qala bilər; bu tip şişlərə “enkapsüle şiş” deyilir.
Beyin şişi əlamətləri, şişin diametri, növü və iştirak etməsinə bağlıdır. İşarələr, şişin sinir uclarına təzyiq etməsi, beyinə ziyan verməsi və ya şişin böyüyərək kəllə sümüyü içində maye yığılmasına səbəb olması ilə meydana gəlir.Beyin şişinin ən çox görülən əlamətləri arasında:
Səhərlər şiddətlənən baş ağrıları,
Bulantı və ya qusma
Danışma, görmə və ya eşitmədə dəyişiklik
Ayaq üstə durma və yaxud yeriyərkən tarazlıq problemi
Ruh halı ya da cəmlənmə qabiliyyətində həddindən artıq dəyişiklik
Yaddaşla əlaqəli problemlər
əzələlərdə seğirme, sıxılma, spazm ya da tutulma
Qol və qıçlarda keylik və ya tingling hissi olmaqdadır
Ancaq, bu əlamətlər əksəriyyətlə beyin şişi səbəbindən deyil başqa bir sağlamlıq probleminə bağlı olaraq da ortaya çıxa bilər.Bu simptomları olan şəxslərin vaxt keçirmədən həkimə görünmələri erkən diaqnoz və müalicə baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır.
Şiş hüceyrələrinin diaqnozunda ən çox istifadə olunan müayinə üsulları.
Fizika müayinə
Nevroloji müayinə
Kompüterli tomoqrafiya (BT)
MR tədqiqi (MR)
Angioqrafiya
BOS (beyin onurğa iliyi mayesi) araşdırması
Biopsiya
Cərrahlar, şiş hüceyrələrinə baxmaq üçün üç metoddan istifadə edə bilirlər:
İynə biopsiyası
Stereotaksik biopsiya
Müalicə ilə eyni zamanda edilən biyopsiya
Şişin növü, dərəcəsi və sinifinə görə xəstələr cərrahi, radyoterapi və ya kimyaterapiya ilə müalicə edilirlər. Bəzi xəstələrə isə bu müalicə üsullarının birləşməsi tətbiq oluna bilər.
Cərrahi Müalicə: Cərrahi müalicə, beyin şişi müalicəsində tez-tez istifadə edilən üsuldur.Beyin cərrahları, kraniotomiya deyilən bir əməliyyatla kəllə sümüyünü açarlar.
Radioterapiya: Radioterapiya yüksək enerjili şüaların istifadə edilməsi ilə xərçəng hüceyrələrinin məhv edilərək, çoğalmalarının qarşısının alınması və aradan qaldırılması əməliyyatıdır. Bu tip müalicədə istifadə şüalar x-şüası, gamma şüaları ya da protonlar ola bilər. Şişə və yaxın ətrafındakı toxulara radiasiya verilər. Bəzi hallarda, radiasiya bütün beyinə ya da onurğaya da verilə bilər.
Radyocərrahiyyə; Radiocrrahiyyə yaxşı xasiyyətli və pis xasiyyətli şişlərin invaziv olmayan bir şəkildə müalicə edilməsini təmin edən tibbi bir prosedurdur.Radyocərrahiyyə beyindəki sızanaqların müalicəsində istifadə stereotaktik radioterapiya (SRT) olaraq da adlandırıla bilər. Radiocərrahiyyə açıq əməliyyat üçün uyğun olmayan kəllə (baş xətti) və ekstrakranial (başxarici) şiş və sızanaqların yüksək dozada sıxlaşdırılmış ionize radiasiya ilə mərkəzli bir şəkildə şüalanaraq təsirsiz hala gətirilməsidir. Yaxınlardakı arteriya, sinir və ya digər həyati strukturlardan ötəri şərti cərrahi müalicənin xəstə baxımından çətin olduğu və ya tövsiyə edilmədiyi vəziyyətlərdə radiocərrahiyyə istifadə edilər. Ümumiyyətlə tək bir seansda reallaşdırılan radiocərrahiyyənin təsirləri o bölgəyə cərrahi əməliyyat edilməsi qədər kəskin ola bilər. Üç ölçülü, kompüter dəstəkli planlaşdırma və yüksək immobilizasyon (hərəkətin məhdudlaşdırılması) sayəsində sağlam toxumaların məruz qaldığı radiasiya nisbəti minimuma endirilir.
Xemoterapiya: Xemoterapiya, xərçəng hüceyrələrinin dərmanla öldürülməsidir.Zaman zaman beyin şişlərinin müalicəsində də istifadə edilən bu üsulda, dərmanlar ağız yolu ya da damar yolu ilə verilə bilər. Hər iki yolla da dərmanlar qana qarışaraq, qan yolu ilə bütün bədəndə gəzər. Dərmanların ümumiyyətlə müalicələr halında verildiyi xemoterapiya, müalicə periyodlarını yaxşılaşma periyodları izlər.
Steroid
Antikonvülsan (Növbəti önləyici) dərmanlar
Sant
Reabilitasiya
Fizika Müalicə
Danışma Müalicəsi
